Raport – Bezpieczeństwo Teleinformatyczne Transakcji Fiskalnych

gru 13, 2016, Publikacje

Raport – Bezpieczeństwo Teleinformatyczne Transakcji Fiskalnych Geneza Raportu

Przedstawiciele administracji publicznej w 2016 r. przedstawili szereg pomysłów na rozwój technologiczny systemów odpowiedzialnych za szeroko rozumiane transakcje fiskalne. Jednym z nich jest koncepcja „e-paragon”, która zakłada stopniową rezygnację z paragonów w formie papierowej i bezpośredni dostęp administracji do danych ze wszystkich transakcji „online”.

W wypowiedziach prasowych decydentów oraz branżowych ekspertów bardzo rzadko pojawiał się jednak aspekt bezpieczeństwa teleinformatycznego proponowanych rozwiązań, który ze względu na znaczenie przetwarzanych danych, np.: zawierających dane osobowe, powinien być jednym z najistotniejszych czynników decydujących o kierunku rozwoju i wyborze metod realizacji technicznych.

W dyskusjach rola bezpieczeństwa teleinformatycznego, ochrony prywatności klientów i przedsiębiorców była marginalna.

Biorąc pod uwagę powyższe trendy, Fundacja Bezpieczna Cyberprzestrzeń, której jednym z zadań statutowych jest uświadamianie o zagrożeniach w sferze cyberprzestrzeni, postanowiła w niniejszym raporcie przedstawić najważniejsze informacje o ochronie teleinformatycznej i ochronie prywatności oraz skonfrontować je z koncepcjami będącymi przedmiotem dyskusji publicznej.

W połowie 2016 r. w mediach pojawiła się seria artykułów prasowych poświęconych tzw. koncepcji „e-paragon” przygotowanej przez Ministerstwo Rozwoju. Zgodnie z informacjami medialnymi, jej celem ma być rezygnacja z przetwarzania paragonów w postaci papierowej (paragon fiskalny – wydrukowany przez kasę dla nabywcy w momencie sprzedaży dokument potwierdzający dokonaną transakcję sprzedaży).

Uzasadnień dla takiej koncepcji (paragonów w formie elektronicznej) administracja publiczna przedstawia wiele, wymieniając korzyści dla poszczególnych interesariuszy. Klientom jak i handlowcom propozycja ma pomóc w procesie przechowywania tych dokumentów. Państwu ma zapewnić wzrost z wpływów z podatku VAT, jak się szacuje, o 2 do 3 mld zł rocznie. Ma być również zwiększona skala obrotu bezgotówkowego. Administracja zakłada bowiem, że decydując się na takie rozwiązanie, ograniczone zostaną praktyki polegające na nielegalnym obrocie towarami i usługami – ograniczona zostanie „szara strefa”.

Aby tego dokonać, konieczne jest wdrożenie nowych rozwiązań technicznych, które strona rządowa w koncepcji „e-paragon” proponuje – szczególnie w kontekście wymagań dla kas rejestrujących (kasy rejestrujące obrót i wyliczające kwoty należnego podatku). Dodatkowo jednym z głównych założeń nowych rozwiązań jest budowa centralnego repozytorium paragonów zarządzanego przez osobną spółkę – Aplikacje Krytyczne. Repozytorium to stanowiłoby centralny rejestr paragonów, który byłbym podstawowym zasobem danych analitycznych dla kontroli skarbowej.

Kolejnym z nowatorskich pomysłów jest integracja kas fiskalnych z terminalami płatniczymi, co spowodowało by udostępnienie cennych danych agentom rozliczeniowym i bankom. Do tego wymagana jest zmiana aktów wykonawczych i działań jednostki dokonującej homologacji urządzeń – Głównego Urzędu Miar.

Dlatego Ministerstwo Rozwoju nowelizuje rozporządzenie w sprawie kryteriów i warunków technicznych, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące obrót w sklepach i punktach usługowych. Nowe kasy mają rejestrować sprzedaż tylko elektronicznie, a docelowo handlowcy mieliby zaprzestać wydawania papierowych paragonów i zastąpić je elektronicznymi.

Dodatkowo, za zgodą klienta, dane mogłyby trafiać bezpośrednio do systemów bankowych, co zdaniem Ministerstwa Rozwoju, przyniesie same korzyści – paragon będzie na trwałym nośniku, dzięki czemu łatwiej będzie reklamować produkty, a z drugiej strony banki i przedsiębiorstwa będą mogły oferować swoim klientom dodatkowe usługi: zarządzania budżetem, programy lojalnościowe etc.

Celem administracji jest również promocja obrotu bezgotówkowego. Docelowo klienci, którzy nie będą chcieli korzystać z kart płatniczych i zapłacą za towary i usługi gotówką, paragon otrzymywać będą po podaniu numeru karty programu lojalnościowego, adresu e-mail lub numer telefonu, a sprzedawca (a właściwie jego kasa) prześle mu elektroniczny paragon.

Przedstawiciele handlowców zwracają jednak uwagę na wysoki koszt wymiany urządzeń, który szczególnie dotkliwy będzie dla małych przedsiębiorstw. Również małe przedsiębiorstwa, położone na terenach wiejskich, mają najwięcej wątpliwości co do wymagań technicznych, np. stałego dostępu do sieci Internet i bieżącego przesyłania danych, co może się okazać szczególnie istotne, gdyż w przypadku braku skutecznej komunikacji może dojść do blokady kasy. Wciąż jeszcze wysoki (większościowy) jest odsetek transakcji gotówkowych, które w przypadku systemu e-paragon, wychodzą poza ramy obecnego projektu.

Zastrzeżenie artykułowane są również przez inne resorty obawiające się zbyt dużej roli podmiotów trzecich w procesie rozliczeń transakcji, np. banków, które mogłyby dysponować bardzo dużym zasobem danych o zachowaniach klientów.

Niniejszy raport doda do opisanej powyżej dyskusji jeszcze jeden aspekt – bezpieczeństwa teleinformatycznego.

Zapraszamy do zapoznania się z wnioskami jakie płyną z raportu i rekomendacjami Fundacji Bezpieczna Cyberprzestrzeń.